Flamingo Casino,Zaandam

Het gebouw is in 1969 in de Achterzaan gebouwd als warenhuis. Nadat het tien jaar grotendeels heeft leeggestaan, is het gebouw in opdracht van Interamusement Beheer B.V. vernieuwd tot casino. In het ontwerp, van Wester en Carree Architecten, zijn het staalskelet en de betonvloeren behouden, terwijl de rest van het gebouw is gestript. Het casco is voorzien van nieuwe gevels, aansluitend bij het nieuwe programma en de context.

Opgave

Het kantoor- en winkelgebouw aan de sluis in Zaandam is in 1969 gebouwd met de bedoeling er een V&D in te vestigen. In deze tijd werd de hoofdwinkelstraat, de Gedempte Gracht, doorgetrokken over de Zaan met de aanleg van de Beatrixbrug. Het gebouw is tot de jaren '80 in gebruik geweest als kantoor door de dienst gemeentewerken van de gemeente Zaanstad. Na jarenlange leegstand van het kantoor stond het de laatste jaren bekend als kraakpand onder de naam Unit 14.
In 2000 is het gebouw aangekocht door Interamusement Beheer B.V. met als doel om er een casino in te vestigen met behoud van de winkelfunctie, onder andere Bristol. Interamusement heeft Wester en Carree Architecten benaderd voor het ontwerp.
Op het moment dat gestart werd met de planfase was het Zaan-centrumplan net gedeeltelijk uitgevoerd en werd gekeken naar een vervolg dat het plan Inverdan zou worden. Doordat deze ontwikkelingen op zich lieten wachten heeft de planvorming van de transformatie nogal wat vertraging opgelopen.
Uiteindelijk is het plan beoordeeld aan de hand van het  beeldkwaliteitsplan van Inverdan en viel het niet meer onder de criteria van de welstandscommissie. We zien in zo'n situatie dat een plan verzand raakt in een stroperigheid omdat de controlerende ambtelijke randvoorwaarden nog niet geformuleerd zijn maar in principe bouwvergunningen verleend dienen te worden. Er worden dan allerlei juridische hobbels opgeworpen om later met vertraging wel akkoord te zijn.

Aanpak

Het oorspronkelijke gebouw bestaat uit een casco van beton en staal, dit casco is verbonden met een aluminium vliesgevel. Een duidelijk utilitair gebouw, als product van de jaren '60, dat zich goed leent voor hergebruik. De stabiliteit werd bereikt door profielen in twee richtingen tot vormvaste knopen te construeren. Centraal was een lift en trappenhuis gelegen. Gelijktijdig zijn de brug en de kade van de Zaan gerealiseerd en gedeeltelijk geïntegreerd in het gebouw. Dat heeft ook tot gevolg gehad dat er een split-level vloer in zit.

Bij de transformatie is het bestaande kantoorpand volledig gestript en is het casco hergebruikt. Hierdoor was het mogelijk een volledig vernieuwd multifunctioneel gebouw te realiseren. Als nieuwe functies zijn toegevoegd horeca en het casino. De bestaande Bristol-winkel wilde wel naar de verdieping verhuizen waardoor de eigenaar met het casino op een prominente plek in het gebouw kon worden gesitueerd. Het casco heeft een nieuwe invulling gekregen en is voorzien van nieuwe gevels. Het nogal massale oorspronkelijke gebouw is daarbij in schaal verkleind door de lengte ervan visueel in twee delen te knippen. Dit is goed zichtbaar in de Noordgevel aan de Gedempte Gracht. Hiermee komt tegelijkertijd de verdeling van functies tot uiting: aan de zijde van de stad over twee lagen het casino met daarboven een winkel. Aan de Zaanzijde een restaurant met een grote glaspui met uitzicht op de sluis.
Deze tweedeling wordt benadrukt in het materiaalgebruik: keramische tegels (Zaanzijde) en koperen platen (Damzijde) voor de twee gebouwdelen. Op de scheiding van de functies benadrukt een glaspui de entree en de achtergelegen ontsluiting van de functies op de verdiepingen. Doordat op de verdiepingen geen ramen meer noodzakelijk waren is er een vrij robuust gebouw ontstaan met grote dichte delen.

Voor de plint van het gebouw aan de zijde van de stad werd aansluiting gezocht bij de detaillering van de paviljoens op de Gedempte Gracht. In de gevel is een lijnenspel aanschouwbaar van diepe negge en hoge houten kozijnen. De erkers aan de gevels zijn bedoeld om donjonachtige uitbouwen te maken van waaruit men over de gracht kan kijken. Deze zorgen voor een verlevendiging van het gebouw en een verankering in zijn omgeving. Het interieur van het casino is ontworpen door Albert Prins Design uit Maastricht.

Financiën

Door de hele ontwikkeling maar ook door de ambitie van de opdrachtgever is er een gebouw ontstaan dat passend is in zijn omgeving met mooie stedelijke details. Het leverde uiteindelijk een nominatie op voor de Parteon architectuurprijs in 2007. De verbouwkosten waren circa € 3,5 miljoen excl. BTW en inrichting.

Leerpunten

Als belangrijkste leerpunt is bij dit project niet de bouwkundige problematiek gebleken maar juist de planologische problematiek.
Het gebouw leende zich heel goed voor hergebruik. De gevels en de installaties waren op, maar door het hergebruiken van het casco kon een tweede leven gerealiseerd worden.
Vergunningstechnisch waren er echter allerlei onmogelijkheden. Bijvoorbeeld het parkeren op eigen grond, vereist  in de parkeernota, maar niet logisch voor een gebouw midden in het stedelijk gebied waar de auto niet eens mag komen. Het plotseling verklaren dat, doordat het gebouw gelegen is in een waterkering, er een procedure volgens art 19.1 gevoerd moet worden. Ondanks de goede verhouding met de gemeente stuitten we tijdens het proces op ongekende stroperigheid van de bureaucratie omdat de visie op het centrum nog niet klaar was.

Meer informatie

Website Flamingo Casino.
Contactpersoon: Nanine Carree, www.carree-architecten.nl