Adres

Stationsweg 7 4101 NG Culemborg Nederland

Monumentstatus
Gemeentelijk monument
Transformatiejaar
2016
Oude functie
Fabriek
Loods
Nieuwe functie
Bedrijfsverzamelgebouw
Creatieve industrie
Culturele functie
Horeca

Sinds de jaren negentig stond het fabriekscomplex van het bekende meubelmerk De Gelderland leeg. En net als bij de banken van de Gelderland gold ook hier: niet stuk te krijgen, maar na verloop van tijd wel toe aan een opknapbeurt. Na zes jaar praten, plannen, slopen en weer opbouwen is het kraakpand van weleer nu de creatieve hotspot, waar de krakers van toen al van droomden. 

De krakers van destijds worden de Fabriekers genoemd, zij waren de motor achter het herbestemmingstraject en vormen nog steeds de kern van de Gelderlandfabriek. Zij benaderden Jorn Mols van House of Concepts, die voor hen als procesbegeleider ging optreden.

Heel Culemborg werd uitgenodigd om te komen kijken en mee te denken over de toekomstige bestemming van de oude fabriek. De grote lijn die daaruit kwam, was dat het een ‘open maak plek’ moest zijn. Van theater tot flexibele cursusruimte of bedrijfsruimte voor een kunstenaar.  Vervolgens is het plan gepresenteerd aan de gemeente en de eigenaar en gingen de initiatiefnemers in gesprek met de provincie. Zij stuurden aan op een haalbaarheidsstudie in samenwerking met BOEi (een organisatie met veel expertise op het gebied van herbestemmen van erfgoed). BOEI hielp om zicht te krijgen op wat er met de fabriek mogelijk was voor een goede exploitatie op de langere termijn. Dat inzicht werkte ook weer door in het rondkrijgen van de financiering.

Succesfactoren

  • De besluitvorming in een proces waarin je met veel mensen te maken hebt en die zich bovendien erg betrokken voelen, vraagt om aandacht. Bij de Gelderlandfabriek is gekozen voor de Sociocratische Kringorganisatie Methode. Dat houdt in dat er bij belangrijke besluiten de vraag gesteld wordt: ‘Kan je met deze oplossing leven?’ en vervolgens de vraag: ‘Kan je argumenten leveren die het beter kunnen maken?’ Dat zorgt voor een opbouwende sfeer waarin ieder zich gehoord voelt. Passie en ratio komen op die manier bij elkaar en we zorgen voor draagvlak voor besluiten.
  • Na de eerste planfase is er een nieuwe stichting opgericht, die zorgt voor het beheer van de Gelderlandfabriek. De huurders zijn hier onderdeel van maar de bestuursleden komen van buiten. 
  • Om de kosten van de verbouwing zo laag mogelijk te houden, pakken de fabriekers – naast hun eigen werk – zoveel mogelijk klussen zelf op. Daarbij zijn vrijwilligers altijd welkom op de speciale klusdagen.

Financiering

Het overgrote deel aan middelen van het herbestemmingstraject bracht Stichting De Gelderland zelf bij elkaar. Zo is er een groot bedrag door een actieve cowdfundingscampagne opgehaald. Voor en tijdens de verbouwing hebben de Fabriekers zelf geïnvesteerd in middelen en uren en vanuit deze basis kon het project met de andere partijen worden opgebouwd. Daarnaast is er samen met talloze vrijwilligers veel werk zelf gedaan, wat een grote besparing opleverde. 

De provincie Gelderland steunde het project met  een forse subsidie. 

Via het Restauratiefonds maakte de stichting gebruik van een laagrentende financiering uit het Gelders Monumenten-fonds. Vanuit dit fonds kunnen de kosten voor restauratie, energiebesparing en herbestemming worden gefinancierd. Overige werkzaamheden aan het monument financierden zij met de Monumenten-hypotheek. Het Restauratiefonds kon zo het gat dat er nog in begroting zat vullen, waardoor de fabriek een levendige bestemming heeft gekregen.  

Duurzaamheid

De Gelderlandfabriek heeft een eigen, schone warmteketel, die wordt voorzien van snoeihout uit de stad zelf. 

Contact en links

De website van de Gelderlandfabriek
De website van Boei
De website van het House of Concepts
De website van het café/restaurant Una Volta

Vind de juiste specialist voor uw monument in de SpecialistenWijzer op Monumenten.nl, met expertise in onderhoud, restauratie en verduurzaming. Voor elke klus een geschikte specialist met een vermelding van de belangrijkste expertises.

Bouwjaar
1868
Architect (origineel)
P.J. Verschuijl
Architect (transformatie)
Menno Slijboom
Eigenaar
De Waal Utrecht
Betrokken partijen
Fabriekers en vrijwilligers
Jorn Mols (House of Concepts)
Boei
Provincie Gelderland
Nationaal Restauratiefonds
Gebruiksoppervlakte
1900m²
Tijdelijk / permanent
Permanent
Gebruiker(s)
Diverse Fabriekers
Restaurant Una Volta
De Gelderlandfabriek BV / exploitatie ruimten
Aantal eenheden (kamers/appartementen/werkunits)
6
Google map of Gelderlandfabriek, Culemborg