Graansilo's, Amsterdam

Een industrieel monument dat aan waarde wint. Industriële monumenten zijn bij uitstek functionele gebouwen waarbij de gebruiksfunctie op een bijzondere wijze vorm heeft gekregen.

Dat vereist de grootste zorg bij herbestemming. Zeker als het om zo'n belangrijk industrieel monument gaat dat bovendien op een unieke locatie, een strekdam in het IJ, is gelegen.
De woon- en werkruimtes die in de Graansilo's zijn gemaakt dragen binnen duidelijk de sporen van het verleden. Zo zijn de muren, ook de binnenmuren, in de meeste gevallen veertig centimeter tot een meter dik. Het meest pregnant komt het verleden nog wel tot uiting in de studiowoningen in het betonnen silogebouw en de woningen op de eerste tot en met de vierde verdieping in het stenen silogebouw. De silokokers die zich hier bevonden hadden een afmeting van 3,8 meter in het vierkant, de muren blijven dit patroon volgen. Grotere kamers en verschillende woningtypes zijn verkregen door muren tussen twee of meer silokokers weg te breken.

BEHOUD HISTORISCH GEVELBEELD

Met respect voor de monumentale status  is het uiterlijk van de Stenen silo in het verbouwplan zo minimaal mogelijk veranderd. De wijzigingen zijn voortgekomen uit de functiewijziging en sluiten ook qua structuur aan bij de functionalistische traditie waarmee het gebouw gerealiseerd is. De smalle maar hoge ramen van de woningen passen op een vanzelfsprekende manier in de structuur van de bakstenen gevel; ze liggen geheel binnen de zogenaamde kaarvelden; de verzwaarde gemetselde penanten lopen ononderbroken door.

SILO KORTHALS ALTES

De bakstenen graansilo werd in 1897 gebouwd in opdracht van de koopman Korthals Altes naar ontwerp van de architecten J.F. Klinkhamer en A.L. van Gendt. Geheel in de geest van die tijd creëerden zij een industrieel paleis, waarin het belang van de graanhandel zo rijk mogelijk werd uitgedrukt. Een industrieel monument als kathedraal van zijn Tijd en een graanburcht, die in de filosofie van die tijd ook deel uitmaakte van "de stelling van Amsterdam". Het is een bijzonder fraai bouwwerk met grote historische waarde dat de status heeft van Rijksmonument.

FINANCIËN

In basis integrale aanpak en verantwoording; zelf ontwikkelen om de gebouwen te behouden. Over de grondprijs is nog lang gesteggeld, uiteindelijk is die met een batig saldo voor de gemeente van bijna €2 miljoen afgesloten, en dat terwijl het project in de boeken als verliesgevend stond. De Graansilo,s was het eerste project ( 1995) waar een buurt van 100% huurwoningen naar een deel koopsector accepteerde. Hierdoor was het ook mogelijk om de silo,s voor sloop te behoeden. Doordat er in de voorfase van het project een bouwteam met Aannemer de Nijs gevormd werd kon er vooraf een garantie over de bouwkosten en integrale planning en uitvoering worden gegeven. Doordat er  binnen het investeringsbudget van €900m2 is gebleven, en door de kosten van de ingrepen zo laag mogelijk te  gehouden, zijn de units voor de doelgroep kunstenaars en ondernemers uit de buurt betaalbaar gebleven.

WONEN EN WERKEN IN DE SILO'S

De Graansilo's bieden na hun herbestemming niet alleen ruimte aan bewoners, maar ook aan kleinschalige bedrijven: in totaal is er 6000 m2. van de beschikbare 20.000 m2. bestemd voor werkruimten.
Op de begane grond en op de eerste verdieping zijn 42 bedrijfsruimten (met oppervlakten vanaf 50 m2.) gesitueerd met individuele ingangen aan de straat of aan de droogloop aan de IJ-zijde.
Ook deze werkruimten kunnen met de wonen worden gecombineerd. Zo is in het project een grote menging van wonen en werken gecreëerd met een permanente uitstraling naar de straat door de individuele ingangen, de kleine units en de soort gebruikers; er zijn vooral ontwerpbureaus, bedrijfjes in de lichte industrie, dienstverlening gehuisvest. Specifiek aandachtspunt: Hoogwaardige afwerking voor duurzaamheden

Het plan voor de verbouw van de Graansilo's voorziet in energiebesparing en een zeer lange levensduur. De vrije ligging op de strekdam levert niet alleen een magnifiek uitzicht op, maar maakt de woningen en werkruimten ook kwetsbaar voor regen en wind. Daarom is gekozen voor zeer goed "gesloten" gevels (hoewel de ramen natuurlijk open kunnen) en een warmte-terugwinning door verse inblaaslucht (gescheiden) voor te verwarmen met de lucht die afgezogen wordt.

De voornaamste reden voor de jury om de herbestemming van de Graansilo's te bekronen met de Prijs voor "Duurzaam Bouwen 1995" van de Gemeente Amsterdam, was misschien wel dat het stenen silogebouw zoveel mogelijk intact is gebleven. Bijvoorbeeld: het bakken van de naar schatting vier miljoen stenen die in de oudste silo zijn verwerkt, zou bij vergelijkbare nieuwbouw in die tijd een half miljoen kubieke meter gas kosten. Energie die hiermee is bespaard. Ook de geluidsisolatie voldoet aan de eisen van de toekomst. Zo zijn alle vloeren, die in de silo's de functie van de muurankers overnemen, zwevend. Bovendien zijn alle woningen en werkruimtes voorzien van vloerverwarming die, net als de warm-watervoorzieningen, zijn energie ontleent aan een centrale installatie met warmtekracht- koppeling. En om de duurzaamheid compleet te maken is alle aandacht besteed aan de veiligheid. Zo zijn de ruime entrees en trappenhuizen goed verlicht en beschikken de woningen in de vrije sector zelfs over een video-installatie die laat zien wie er zich bij de deur meldt. 

PARKEERGARAGE

Gekozen is voor een uniek computer gestuurd mechanisch parkeersysteem. Je levert je auto af op straatniveau en als in een jukebox verschijnt hij weer op afroep. Hiermee is tegemoet gekomen aan de behoefte van de bewoners om parkeergelegenheid en tevens het beeld van de (bebouwde) strekdam te behouden.
 

Meer informatie

• Boek Bouwmeesters met draagvlak te koop bij stichting Agora
• Contactpersoon: André van Stigt
• www.burovanstigt.nl