Rivièrahal Diergaarde Blijdorp

Diergaarde Blijdorp begon in het midden van de 19e eeuw als een hobby van twee spoorwegbeambten, die van hun werkgever op een stukje grond langs het spoor wat dieren mochten houden. In de loop van de 19e eeuw groeide dit initiatief uit tot een heuse dierentuin. In de jaren twintig van de vorige eeuw raakte de dierentuin in verval. Het denken over de huisvesting van dieren veranderde en de gemeente Rotterdam had haar oog laten vallen op het stuk grond waar de diergaarde destijds gevestigd was. In de jaren dertig kreeg architect Sybold van Ravesteyn als eerste ter wereld de opdracht om een compleet nieuwe dierentuin te ontwerpen. Hij deed ideeën op bij dierentuinen elders in Europa en  kwam met een vooruitstrevend ontwerp. Vernieuwend was het achterwege laten van hekken en ze vervangen door grachten en greppels. Daardoor kregen de bezoekers vrij zicht op de dieren.  

Sinds 2007 heeft het parkontwerp van Van Ravesteyn de status van rijksmonument, evenals 21 gebouwen, waaronder de Rivièrahal, het roofdiergebouw en een theehuis. Veertien houten stallen waren in de loop der tijd al eens gerestaureerd. 
Aan het begin van de twintigste eeuw is het betonnen gebouw  toe aan een forse opknapbeurt. 

Voor de dierentuin is de monumentenstatus lange tijd meer een last dan een lust geweest. De goede huisvesting van de dieren volgens de regels van het Dierentuinbesluit staat voorop. Die eisen stroken niet altijd vanzelfsprekend met de monumentenstatus. Maar een monument is gebaat bij goed gebruik en dat besef leeft ook bij de mensen van bureau Monumentenzorg van de gemeente. En door het bouwhistorisch onderzoek kreeg de dierentuin een goed beeld van de waarde van een monument en wisten ze ook waar ze rekening mee moesten houden.

Succesfactoren

De diergaarde past de grootte van de te huisvesten dieren aan, aan de beschikbare ruimte die het monument biedt. In de dikhuidenvleugel van de Rivièrahal zijn nu kleinere diersoorten - dwergnijlpaarden en zwarte neushoorns-  gehuisvest.
Sinds de tijd dat Van Ravensteyn zijn ontwerp maakte, is er namelijk nogal wat veranderd in het denken over dieren in dierentuinen. De verblijven in dierentuinen zijn groter, natuurlijker en diervriendelijker geworden. De monumentale verblijven konden niet groter gemaakt worden. Wel kon er voor worden gekozen om minder of kleinere soorten in een verblijf te huisvesten. Zo passen monument en gebruikers weer prima bij elkaar.

Financiering

In 2007 krijgt de dierentuin van de gemeente Rotterdam een geschenk ter gelegenheid van haar 150 jarig bestaan: een bedrag van 4,5 miljoen Euro, te besteden aan de restauratie van de Rivièrahal. Het pronkstuk uit het oorspronkelijke ontwerp van Van Ravensteyn heeft een vloeroppervlak van 9000 m2 en de kosten van restauratie zijn begroot op 50 miljoen euro. Daarnaast is er 20 miljoen nodig  om de dierenverblijven in te richten. In samenspraak met  de gemeente is toen besloten om het geld anders in te zetten. Het geld moest wel besteed  worden aan monumenten en er moest een actueel probleem mee opgelost worden. Er is 1,5 miljoen besteed aan het restaureren van het dikhuidenverblijf en het nieuwe leeuwenverblijf kostte 1,5 miljoen. Een zelfde bedrag blijft er over voor het huidige roofdierengebouw

Het bedrag is opgesplitst voor drie fasen. Eerst was de linkervleugel van de hal aan de beurt, toen het nieuwe leeuwenverblijf en tot slot het oude roofdierenverblijf.  Fase drie wordt in de zomer van 2017 opgeleverd.

Duurzaamheid

Het blijkt lastig om bij de renovatie van de dierenverblijven rekening te houden met het oorspronkelijke ontwerp. Veel ingrepen zijn zo uitgevoerd dat ze omkeerbaar zijn. In de huidige dierentuinen zie je de dieren in een landschappelijke omgeving in plaats van op een betonnen ondergrond. Architect Van Ravesteyn gebruikte veel beton. Omdat de landschapsarchitectuur het uitgangspunt is en bebouwing daaraan ondergeschikt zijn de verblijven landschappelijk aangepast. Maar onder de begroeiing zit nog steeds het oorspronkelijke ontwerp.  

Bij de bouw of renovatie van dierverblijven kijkt de diergaarde  goed naar isolatie, duurzame materialen en slimme techniek om energie te besparen. Minder zichtbaar zijn de energiebesparende maatregelen op het gebied van o.a. water, verlichting en verwarming die Blijdorp de afgelopen jaren achter de schermen heeft doorgevoerd. Zo is een flink aantal kranen en lampen vervangen, zijn er tussenmeters geplaatst en is de hele dierentuin doorgelicht om een duurzame bedrijfsvoering mogelijk te maken.

Contact en links

Diergaarde Blijdorp
Blijdorplaan 8
3041 JG Rotterdam
0900 1857
www.diergaardeblijdorp.nl